چه کسی می‌تواند آینده هوش مصنوعی را با سرعتی که اکنون در حال گذران آن است پیش بینی کند؟
وقتی کسی به “هوش مصنوعی” (AI) اشاره می‌کند، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد چیست؟ شاید ارتشی از ربات‌های انسان‌نما را تصور کنیم که در حال شورش علیه انسان‌ها هستند. شاید هم مثبت‌تر فکر کنیم و آیندة روشنی را تصور کنیم که در آن، AI به روش‌های مختلفی، از به گردش بردن سگ‌ها تا پوست کردن انار به انسان‌ها خدمت می‌کند.
در این مقاله، ابتدا با بیان ساده‌ای AI را تعریف می‌کنیم و به تفاوت آن با یادگیری ماشین اشاره می‌کنیم. بگدازان، شما را با کاربردهای مختلف AI آشنا می‌کنیم و در آخر، نگاهی هم به آیندة آن خواهیم داشت. پس دست ما را بگیرید تا شما را به دنیای جذاب AI ببریم.
تعریف مسئله به زبان ساده
هوش مصنوعی یا AI (Artificial intelligence) توانایی یک ماشین یا برنامه کامپیوتری برای فکرکردن و یادگیری است. اصطلاح AI بر مبنای ایدة طراحی و تولید دستگاه‌هایی است که مانند انسان‌ها قادر به اندیشیدن، کار و فراگرفتن هستند. قدمت این عبارت به سال 1956 برمی‌رسد و به یک محقق دانشگاه استنفورد به نام جان مک‌کارتی تعلق دارد. مک‌کارتی این عبارت را به وجود آورد و AI را به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از دانش کامپیوتر تعریف کرد.
هوش کامپیوترها و توانایی آن در هوشمندانه عمل‌کردن
اگر بخواهیم این مفهوم را دقیق‌تر تعریف کنیم، باید بگوییم که AI مربوط به چند رشته مختلف علمی است. این فناوری احتمال ایجاد ماشین‌هایی را مطالعه می‌کند که به نحوی هوشمندانه، قابلیت ارتباط با محیط خود و فعالیت بر اساس داده‌های دریافتی را دارند. یک برنامه کامپیوتری یا یک ماشین باید قادر به انجام کارهای مشخصی باشد تا AI در نظر گرفته شود. اولاً، باید بتواند از فرایند تفکر انسانی و رفتار ما تقلید کند. دوماً، باید مشابه انسان عمل کند، یعنی هوشمندانه، منطقی و اخلاقی فعالیت کند.
آیا هوش مصنوعی همان یادگیری ماشین است؟
اگرچه این دو عبارت، اغلب اوقات به‌جای هم به کار می‌روند، اما با هم یکسان نیستند. هوش مصنوعی حوزه‌ای جامع‌تر است، درحالی‌که یادگیری ماشین شایع‌ترین کارایی AI است. لازم است که درک کنیم یادگیری ماشین، کاربرد کنونی AI و متمرکز بر توسعه برنامه‌های کامپیوتری است، به‌گونه‌ای که بتوانند بدون کمک یا دخالت انسان به داده‌ها دسترسی پیدا کنند و از آن‌ها یاد بگیرند.
مفهوم کلی یادگیری ماشین، بر این فرض استوار است که باید به ماشین‌ها اجازه دسترسی به اطلاعات را بدهیم و بگذاریم که خودشان از آن داده‌ها بیاموزند. AI مجموعه‌ای از فناوری‌ها است و شامل یادگیری ماشین و فناوری‌های بسیار دیگری مانند پردازش زبان طبیعی، الگوریتم‌های استنتاج، شبکه‌های عصبی و … است.
کاربردهای مختلف هوش مصنوعی
وضعیت کنونی هوش مصنوعی چگونه است؟
اکثر افراد هوش مصنوعی را مربوط به آینده‌ای دور می‌دانند. این افراد هیچ اطلاعی ندارند که در حال حاضر، بسیاری از دستگاه‌ها، کارهای روزانه و خدمات موردعلاقة آن‌ها تحت تأثیر آن قرار دارند. سیری یا الکسا را در نظر بگیرید. این دو برنامه، دستیار شخصی هستند و امروزه به جزء جدیدی از زندگی روزمره هزاران انسان تبدیل شده‌اند. این برنامه‌ها و برنامه‌های هوشمند مشابه قادر به تشخیص صدا، تجزیه‌وتحلیل اطلاعات قابل‌دسترسی و ارائه پاسخ یا راه‌حل هستند.
اسپاتیفای، پاندورا و اپل موزیک، بعضی دیگر از روش‌های ارتباطی بین هوش مصنوعی و شما هستند. این سرویس‌ها می‌توانند بر اساس علایق شما موسیقی پیشنهاد دهند. روش کار این برنامه‌ها به این صورت است که ابتدا انتخاب‌های شما را رصد می‌کنند. سپس آن‌ها را به یک الگوریتم یادگیری وارد می‌کنند و درنهایت، موسیقی‌ای را به شما پیشنهاد می‌دهند که به‌احتمال زیاد از آن لذت خواهید برد.
هوش مصنوعی در حوزه‌هایی در حال پیشرفت است که اصلاً انتظارش را ندارید. برای مثال، وقتی داستان‌های خبری کوتاهی در آسوشیتدپرس یا یاهو می‌خوانید، احتمالاً آن‌ها توسط AI نوشته شده‌اند. ممکن است هوش مصنوعی هنوز برای نوشتن داستان‌های خلاقانه آماده نباشد، اما به‌خوبی از پس نوشتن مقالات کوتاه و ساده‌ای مانند خلاصه‌های ورزشی و خلاصه وضعیت‌های مالی برمی‌آید.
شورش ربات‌های انسان‌نما علیه انسان‌ها
کاربردهای دیگر، شامل دستگاه‌هایی مانند “گوگل نست” (Google Nest)، اتومبیل‌های بدون راننده مانند ماشین‌های طراحی شده به‌وسیله کمپانی “تسلا” و بازی‌های کامپیوتری ازجمله “بیگانه: جداسازی” به شمار می‌روند. حتی اگر هیچ‌کدام از موارد ذکرشده را استفاده نکنید، بازهم وقتی وب‌گردی می‌کنید، با AI سروکار دارید. AI در تبلیغات اینترنتی برای ارائة مناسب‌ترین تبلیغ، شخصی‌سازی پیام‌ها و قرار دهی آگهی در مؤثرترین مکان‌ها استفاده می‌شود.
آینده با هوشهای مصنوعی چگونه خواهد بود؟
بعضی از افراد ادعا می‌کنند که AI هنوز در اول راه خود قرار دارد. بعضی دیگر مطمئن هستند که تنها چند سال تا تسلط AI بر انسان‌ها فاصله داریم. باید بگوییم که حقیقت، جایی مابین این دو دیدگاه است. بر اساس اکثر پیش‌بینی‌های موثق، ظرف 45 سال آینده هوش مصنوعی هوشمندتر از انسان ظاهر خواهد شد و صنایع یکی پس از دیگری گرفتار جادوی AI خواهند شد.
کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که طی این دهه، AI در کارهای ساده‌ای مانند ترجمه زبان‌ها، نوشتن مقالات مدرسه و راندن کامیون‌ها عملکرد بهتری از انسان‌ها خواهد داشت. بااین‌حال، یادگیری تکالیف پیچیده‌تری مانند نوشتن کتابی پرفروش یا کار به‌عنوان جراح، زمان بسیار بیشتری از ماشین‌ها خواهد گرفت. پیش‌بینی می‌شود که AI به ترتیب در سال 2049 و 2053 بر این دو مهارت تسلط پیدا می‌کند.
بدیهی است که برای صحبت‌کردن درباره موجودات طراحی‌شده با هوش مصنوعی بسیار زود است، اما مطمئناً در این مسیر قرار داریم. درعین‌حال، دانشمندان برتر حوزه فناوری به‌شدت درباره آینده ما نگران هستند و خواهان تحقیقات بیشتر در مورد اثرات احتمالی AI هستند.
وقتی هوش مصنوعی کنترل جهان را به دست می‌گیرد
به نظر می‌رسد افرادی که پتانسیل بالای AI را درک می‌کنند، بیشتر از افراد مبتدی از AI می‌ترسند. دیدگاه رایج این است که روزی AI نه‌تنها نقش انسان‌ها را بازی خواهد کرد، بلکه از کنترل انسان نیز خارج خواهد شد. مشخص است که AI هیجان‌انگیز است، اما باید درباره آن محتاط بود.
کلام آخر هوش مصنوعی
باتوجه‌به مزیت اصلی ماشین‌های AI در مقابل ما انسان‌ها، یعنی دقت، سرعت و…، احتمال طغیان AI مسئله‌ای است که نباید آن را کاملاً رد کنیم. تنها زمان است که نشان می‌دهد آیا هوش مصنوعی بزرگ‌ترین تهدید موجود برای ماست یا یک نعمت فناورانه است که کیفیت زندگی ما را به روش‌های مختلفی بهبود خواهد بخشید. تا به امروز، یک نکته کاملاً واضح است: خلق AI یکی از برجسته‌ترین رخدادها برای بشریت است. کاربردهای AI زندگی ما را تا حد زیادی دگرگون کرده است و در آینده نیز تحولات بسیاری را به وجود خواهد آورد. نمونه‌ای از کاربردهای آن را در محصولات هوش کاوان از جمله اسکنر هوشمند مدارک (از جمله گذرنامه، کارت ملی و شناسنامه) و سامانه تشخیص چهره مشاهده می‌کنید.